देशात एकाच वेळी सीमा सुरक्षा दल (बीएसएफ), केंद्रीय राखीव पोलीस दल (सीआरपीएएफ), केंद्रीय औद्योगिक सुरक्षा दल (सीआयएएसएफ), सशस्त्र सीमा बल (एसएसबी), आसाम रायफल्स आणि इंडो-तिबेट बॉर्डर पोलीस दल (आयटीबीपी) या निमलष्करी दलामध्ये कॉन्स्टेबल (जनरल डय़ुटी) च्या ५२,५४३ पदांची प्रथमच मोठी भरती होत आहे. स्टाफ सिलेक्शन कमिशनच्या माध्यमातून होणाऱ्या या भरती प्रक्रियेची ‘लोकसत्ता करिअर काऊन्सेलर’च्या युवा वाचकांना माहिती देणारा हा लेख.

देशाच्या सीमावर्ती भागात अहोरात्र पहारा देत परकीय शक्तींविरुद्ध लढणारे सीमा सुरक्षा दलाचे जवान असोत किंवा हिमालयाच्या हजारो फूट उंचीवरच्या पर्वत रांगेत उणे ४० अंश सेल्शियस तापमानात दक्ष राहून देशाची सुरक्षा करणारे इंडो-तिबेट बॉर्डर पोलीस असोत.. धाडस, कणखरपणा आणि चिकाटी त्याला समाजसेवेची जोड देऊन देशसेवेसाठी समर्पित भावनेने काम करणारे सुरक्षा दलातील जवान आजच्या लाखो तरुणांचे प्रेरणास्थान आहेत. याच प्रकारे इतरांचे प्रेरणास्थान बनण्याची संधी केंद्रीय गृह मंत्रालयाने देशभरातल्या हजारो तरुणांना उपलब्ध करून दिली आहे.

भारत सरकार (कार्यप्रणाली) नियम १९६१ अंतर्गत गृह मंत्रालयाच्या विविध प्रभागांमध्ये प्रशासन, समन्वय आदींबरोबरच पोलीस विभाग असून त्यात सीमा सुरक्षा दल (बीएसएफ), केंद्रीय राखीव पोलीस दल (सीआरपीएएफ), केंद्रीय औद्योगिक सुरक्षा दल (सीआयएसएफ), सशस्त्र सीमा बल (एसएसबी), आसाम रायफल्स आणि इंडो-तिबेट बॉर्डर पोलीस दल (आयटीबीपी) या निमलष्करी दलांचा समावेश होतो. सीमा भागात राहणाऱ्या लोकांचे संरक्षण करणे, सीमा भागातील घुसखोरी, गुन्हेगारी रोखण्यासह या भागातील लष्करी आणि अवैध धंद्यांना प्रतिबंध करण्याचे कार्य सीमा सुरक्षा दल करीत असते. सीआरपीएफ हे देशातील एक महत्त्वाचे सशस्त्र दल आहे. विविध राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेशामध्ये कायदा-सुव्यवस्था राखण्यासाठी पोलिसांना सहकार्य करण्याचं कार्य हे दल करते. विविध राज्यातील विविध पोलीस सेवांसाठी सीआरपीएफचा उपयोग केला जातो. राष्ट्रीय अर्थव्यवस्था बळकट 

करण्यासाठी खासगी क्षेत्राचे महत्त्व ओळखून खासगी उद्योगधंद्यांना शासनाने प्राधान्याने सुरक्षा पुरवली आहे. औद्योगिक आस्थापनांना गरजेप्रमाणे सुरक्षांचे पर्याय पुरविण्यासाठी गेल्या अनेक वर्षांपासून केंद्रीय औद्योगिक सुरक्षा दल कार्यरत आहे. उत्तर-पूर्व आणि इतर क्षेत्रातील बंडखोरांविरुद्ध मोहिमा राबवून परिसरात शांतता प्रस्थापित करण्याची जबाबदारी आसाम रायफल्सवर आहे. त्याशिवाय भारत-चीन, भारत-म्यानमार सीमांवर सुरक्षा देण्याचं काम हे दल करते. लद्दाखच्या काराकोरम येथून अरुणाचल प्रदेशच्या दिफू लापर्यंत सुमारे ३४८८ किलोमीटर लांब भारत-नेपाळ-चीन त्रिसंगमापर्यंत भारत-तिबेट सीमा सुरक्षेसाठी भारत-तिबेट सीमा पोलीस दलाची निर्मिती करण्यात आली. सीमा क्षेत्रातील घुसखोरी रोखण्यासह तस्करी आणि इतर गुन्ह्यांना प्रतिबंधासाठी जनतेच्या सुरक्षेसाठी सशस्त्र सीमा बल कार्यरत आहे.

केंद्रीय पोलीस संघटनांमध्ये कॉन्स्टेबल हा एक महत्त्वाचा घटक आहे. या संघटनेत सर्वच स्तरावर परिणामकारक, प्रभावीपणे काम करण्याची मोठी जबाबदारी या घटकावर असते. त्यामुळे सुदृढ, योग्यता आणि सकारात्मक दृष्टिकोन असलेल्या तरुणांसाठी केंद्रीय पोलीस संघटनेतील करियर स्वत:ला सिद्ध करून दाखविण्यासाठीची मोठी संधी आहे.

० पात्रता    :    दहावी इयत्ता उत्तीर्ण

० वेतनश्रेणी    :    ५२००-२०२०० + ग्रेड पे रुपये २००० + इतर सवलती

० वयोमर्यादा    :    १८ ते २३ वर्षे (२ ऑगस्ट १९८८ ते ३१ जुलै १९९३ च्या दरम्यान जन्म असावा) अनुसूचित जाती/ जमातीसाठी ५ वर्षे तर इतर मागासवर्गीयांसाठी ३ वर्षे सवलत.

स्टाफ सिलेक्शन कमिशनच्या माध्यमातून निमलष्करी दलामध्ये होणाऱ्या या भरतीत महाराष्ट्राच्या वाटय़ाला ३२९१ जागा आल्या आहेत. यात संपूर्ण महाराष्ट्राबरोबरच राज्यातील चंद्रपूर, गडचिरोली, गोंदिया या नक्षलग्रस्त जिल्ह्यासाठी स्वतंत्र ३३२ जागांचा समावेश आहे. दलनिहाय भरण्यात येणाऱ्या पदांची माहिती :

सशस्त्र सीमा बल, आसाम रायफल्स आणि इंडो-तिबेट बॉर्डर पोलीस दलात फक्त पुरुष उमेदवारांना निवडले जाणार आहे.

० इंग्रजी/हिंदी- इंग्रजी किंवा हिंदी भाषेविषयी उमेदवारांची क्षमता तपासण्यासाठी या घटकात सारांश लेखन, कौशल्ये आदी प्रकारांचा समावेश असतो. ० या परीक्षेतील सर्व घटकातील प्रश्न दहावीच्या स्तरावरचे असतात. ० परीक्षा केंद्रे- अमरावती, नागपूर, औरंगाबाद, पुणे, नाशिक, मुंबई, कोल्हापूर, पणजी (गोवा)

केंद्रीय पोलीस संघटनेतील कॉन्स्टेबल (जीडी) या पदासाठी ऑनलाईन आणि ऑफलाईन अशा दोन प्रकारे दि. ४ मार्च २०११ पर्यंत अर्ज पाठविता येतात.

बीएसएफ, सीआयएसएफ, सीआरपीएफ आणि एसएसबीसाठी- ५ जून २०११ रोजी लेखी परीक्षा घेण्यात येईल. त्याशिवाय शारीरिक क्षमता चाचणी मार्च ते मे दरम्यान तर वैद्यकीय चाचणी जुलै-ऑगस्ट या काळात घेतली जाईल. अंतिम निकाल ३१ ऑक्टोबर २०११ रोजी जाहीर केला जाईल.

अधिक माहितीसाठी लॉग ऑन करा- http://ssc.nic.in किंवा www.sscnwr.org 

एकूणच स्टाफ सिलेक्शन कमिशनच्या माध्यमातून होणारी केंद्रीय संघटनेतील ही ‘महा’ भरती युवकांसाठी मोठी संधी ठरणार आहे. तेव्हा सज्ज व्हा, चला जिंकू या दाही दिशा...